Hà Nội hiện nay có vị trí từ 20°53' đến 21°23' vĩ độ Bắc và 105°44' đến 106°02' kinh độ Đông, tiếp giáp với các tỉnh Thái Nguyên - Vĩnh Phúc ở phía Bắc; Hà Nam - Hòa Bình ở phía Nam; Bắc Giang- Bắc Ninh- Hưng Yên ở phía Đông và Hòa Bình- Phú Thọ ở phía Tây.
Trước năm 1975, thành phố Hà Nội chỉ có diện tích khoảng 584 km² và dân số 91.000 người. Sau khi Nghị quyết điều chỉnh địa giới hành chính thủ đô Hà Nội được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 29/05/2008, toàn bộ tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (tỉnh Vĩnh Phúc) và 4 xã thuộc huyện Lương Sơn (tỉnh Hòa Bình) được chính thức sáp nhập vào Hà Nội. Theo đó, diện tích Hà Nội được nâng lên thành 3.324,92 km², lọt top 17 thủ đô lớn nhất thế giới.
Nằm trong khu vực gió mùa ẩm, khí hậu Hà Nội mang đậm đặc trưng gió mùa ẩm, nóng và nhiều mưa vào hè, lạnh và ít mưa khi về đông. Cũng chính vì vậy, thời tiết Hà Nội được biểu hiện qua bốn mùa rõ rệt: Xuân, Hạ, Thu, Đông.
Ranh giới phân chia bốn mùa chỉ có tính chất tương đối, vì Hà Nội có năm rét sớm, có năm rét muộn, có năm nóng kéo dài, nhiệt độ lên tới 40°C, có năm nhiệt độ xuống thấp dưới 5°C. Thậm chí, thời tiết Hà Nội có thể có độ chênh lệch lớn giữa nhiệt độ ngày và đêm. Vậy nên, người ta hay nói đùa rằng: "Hà Nội sáng nắng, chiều mưa, không biết đâu mà lần".
Thời tiết Hà Nội không chỉ là chuyện nắng – mưa – nóng – lạnh. Đó là hồn cốt, là cảm xúc, là ký ức của bao thế hệ người Hà Nội. Mỗi mùa trôi qua đều để lại một dư vị, một dấu ấn trong lòng những ai từng sống, từng yêu nơi đây. Và có lẽ, chính nhờ bốn mùa ấy, Hà Nội mới đẹp đến thế – đẹp theo cách riêng, không ồn ào, mà lặng lẽ đi vào tim người.